یکی از آثار ماندگار و اصیل در سنت حدیثی شیعه، کتاب غیبت نعمانی است. این کتاب ارزشمند نوشته‌ی ابو عبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی، مشهور به کاتب نعمانی، از شاگردان برجسته ثقه‌الاسلام کلینی، نویسنده کتاب کافی است. این اثر بی‌نظیر نه تنها در میان آثار حدیثی شیعه جایگاهی رفیع دارد، بلکه برای هر پژوهشگر، دانشجو، استاد و علاقه‌مند به موضوع مهدویت، غیبت امام دوازدهم شیعیان و نشانه‌های ظهور، منبعی ضروری و بی‌بدیل محسوب می‌شود.
کتاب غیبت نعمانی با جمع‌آوری ۴۷۸ روایت در ۲۶ باب، به صورت منسجم و طبقه‌بندی‌شده، زوایای مختلف مسئله غیبت امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه)، دوران پیش از ظهور، علائم ظهور، و وضعیت جامعه شیعی در آن دوران را تبیین می‌کند. این اثر با اتکا به منابع معتبر و نقل مستقیم روایات از ائمه اطهار علیهم‌السلام، پاسخی متقن به شبهات دوران غیبت می‌دهد و نقش مهمی در تحکیم اعتقادات مهدوی در قرون اولیه پس از غیبت کبرا ایفا کرده است.
نعمانی هدف از نگارش این کتاب را چنین بیان می‌کند:
من در جامعه میدیدم شیعیان و علاقه مندان به محمد و آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین به گروههای مختلفی تقسیم شده اند و نسبت به امام زمان و ولی امر و حجت پروردگار خود سرگردان گشته اند.
نگاهی به محتوای کتاب غیبت نعمانی:
ابواب مقدماتی مربوط به مبانی غیبت، دوران غیبت، ابواب میانی درباره عصر ظهور و درنهایت علائم آن که جمعاً ۲۶ باب می‌شود:
- در نگهداری سِرّ آل محمد از نااهلش
- اخبار اعتصام به حبلالله
- بحث امامت
- ائمه اثناعشر در قرآن، انجیل و تورات
- دربارهٔ کسانی که مدعی امامت شوند.
- احادیثی حول امامت از طریق اهل سنت
- کسی که دربارهٔ ائمه شک کند.
- لزوم حجت در زمین
- چنانچه دو تن روی زمین باشند یکی امام است.
- آنچه دربارهٔ غیبت از جمیع ائمه رسیده است.
- تحمل مشقات و انتظار فرج
- سختی‌ها و ناملایمات شیعه در غیبت
- صفات و سیره حضرت مهدی(عج)
- علائم پیش از ظهور
- اوضاع نابسامان جامعه قبل از ظهور
- نهی از تعیین وقت برای ظهور
- سختی‌ها و مشکلات امام از جانب جاهلان هنگام ظهور
- خروج سفیانی
- پرچم امام زمان(ع)، پرچم رسول خداست.
- جیش الغیب
- وضع شیعه هنگام خروج قائم
- دعوت جدید
- سن حضرت هنگام امامت و زمان امامتش
- روایاتی دربارهٔ اسماعیل فرزند امام صادق
- شناخت امام قائم
- مدت حکومت قائم پس از قیام.
از قرن چهارم تا امروز، عالمان بزرگی چون شیخ مفید، علامه حلی، اربلی، مجلسی و حر عاملی بارها به این کتاب ارجاع داده‌اند. بحارالانوار، کشف‌الغمه، ارشاد، اثبات‌الهداه تنها نمونه‌هایی از منابعی هستند که از غیبت نعمانی بهره گرفته‌اند.
این کتاب نه تنها میراث حدیثی است، بلکه سندی تاریخی از باور شیعه در قرن چهارم هجری نسبت به امام دوازدهم (عج) است و از این نظر نیز ارزش والایی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.